Huyền thoại Dạ Lan
Chân dung Dạ Lan, do Nguyễn Kỳ chụp, với kỹ thuật xóa mờ (trái) và
cựu Ðại Tá Trần Ngọc Huyến, “cha đẻ” của chương trình Dạ Lan.
(Hình: Huy Phương cung cấp)
WESTMINSTER, California (NV) – Năm 1954, Ðài Phát Thanh Quân Ðội (một phòng trong Sở Kỹ Thuật của Nha Chiến Tranh Tâm Lý thuộc Bộ Quốc Phòng, sau đổi thành Cục Tâm Lý Chiến, nằm trong Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị, thuộc Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực VNCH) ra đời cùng lúc với Ðài Phát Thanh Sài Gòn (thuộc Bộ Thông Tin).
Quản đốc đài đầu tiên là Trung Tá Vũ Quang Ninh. Cuối năm 1962, Thiếu Tá Nguyễn Văn Thúy thuộc Nha Truyền Tin được cử làm quản đốc. Tiếp theo, Thiếu Tá Hà Sĩ Phong là quyền quản đốc một thời gian dài, sau đó là Trung Tá Phạm Hậu và giai đoạn cuối cùng là Trung Tá Nguyễn Quang Tuyến.
Năm 1964, Ðại Tá Trần Ngọc Huyến, lúc đó là thứ trưởng Bộ Thông Tin, về nhận chức giám đốc Nha Chiến Tranh Tâm Lý. Chính giai đoạn này đài bắt đầu khởi sắc, và số thính giả tăng rất nhanh nhờ chương trình Dạ Lan phát thanh hằng đêm.
Ông là người khai sinh ra chương trình này của Ðài Phát Thanh Quân Ðội, và ông có nhiều sáng kiến thay đổi các lối mòn truyền thông của thời cũ, nhất là sau biến cố đảo chính năm 1963, cần ổn định lại tinh thần của binh sĩ ngoài mặt trận.
Ngoài chương trình Dạ Lan là binh vận nhằm nâng cao tinh thần chiến sĩ, còn có chương trình Gia Binh dành cho gia đình binh sĩ, chương trình Ðồng Minh Vận Mai Lan phát thanh bằng Anh Ngữ dành cho các quân nhân đồng minh chiến đấu bên cạnh Quân Lực VNCH.
Riêng với Dạ Lan, mỗi ngày, chương trình nhận được rất nhiều thư của các quân nhân ở các tiền đồn heo hút xa xôi, viết thư thăm hỏi và xin hình. Có người tỏ tình, mê, và cũng có anh lính chiến miền xa, đem lòng yêu, hẹn hò về Sài Gòn sẽ đến gặp… Nhưng chưa ai được gặp, hẹn hò với Dạ Lan.
Không ai ngờ được người xướng ngôn viên mang tên Dạ Lan nói giọng Bắc lại là người con gái Quảng Nam, có một thời sống ở Huế, tên là Hoàng Xuân Lan. Trước đó, cô làm việc tại Ðài Phát Thanh Gươm Thiêng Ái Quốc, một chương trình thuộc dạng tuyên truyền xám (không rõ nguồn gốc) phát thanh về bên kia vĩ tuyến, thiết lập tại Ðông Hà, Quảng Trị. Ðài này do Trung Tá Phạm Hậu làm quản đốc và Thiếu Tá Ðặng Trí Hoàn (nhà thơ Hà Huyền Chi) làm phó.
Cô Xuân Lan được chọn nhờ giọng nói rất truyền cảm, làm xao xuyến người nghe, và phát âm tiếng Bắc rất đúng giọng (nhờ ông Hà Huyền Chi huấn luyện trong thời gian ở Ðồng Hà) và lẽ cố nhiên rất ngọt ngào.
Ðêm đêm trên làn sóng điện của Ðài Phát Thanh Quân Ðội, giọng nói của người em gái hậu phương có mãnh lực thu hút cảm tình của các binh sĩ trú đóng khắp bốn vùng chiến thuật. Danh từ “em gái hậu phương” và “anh trai tiền tuyến” là một danh từ khá quen thuộc phát sinh trong thời gian này được nghe và dùng nhiều trong các bài thơ hay nhạc phẩm thịnh hành.
Ðến năm 1966, cô Hoàng Xuân Lan chuyển lên sinh sống ở Ðà Lạt. Không thể nửa chừng khai tử chương trình Dạ Lan, nên một xướng ngôn viên khác của đài, cô Hồng Phương Lan (Dạ Lan 2), người phụ trách chương trình Nhạc Ngoại Quốc vào buổi trưa, vào thay thế, bởi vì hai cô có giọng nói rất giống nhau.
Chương trình Dạ Lan phát thanh mỗi tối từ 7 giờ đến 9 giờ, gồm các phần câu chuyện hằng ngày, tin tức, thời sự, điểm báo và phần văn nghệ. Ðặc biệt nhất là phần trao đổi thư tín giữa Dạ Lan và các quân nhân, phần lớn là các quân nhân ở các tỉnh xa thủ đô, nhất là thành phần trú đóng ở các tiền đồn.
Trong giai đoạn mới thành lập, phần câu chuyện hằng ngày do Lưu Nghi phụ trách, điểm báo do Nguyễn Triệu Nam, tin tức do Dzương Ngọc Hoán biên tập, phần nhạc do nhạc sĩ Ðan Thọ, Ngọc Bích chọn và lời dẫn nhạc do Huy Phương viết.
Chương trình Dạ Lan rất được anh em quân nhân hoan nghênh, nhất là các quân nhân xa nhà, trú đóng ở các tiền đồn hẻo lánh. Vào những năm 1964-68, đài phải tuyển thêm một số nữ nhân viên dân chính để phụ trách vấn đề trả lời thư của các “anh tiền tuyến” hằng đêm.
Nhân vật “em gái hậu phương Dạ Lan” chưa bao giờ xuất hiện trên truyền hình, báo chí hay qua các cuộc phỏng vấn ngoài đời mà chỉ duy nhất nghe tiếng nói cô qua Ðài Quân Ðội, bởi vì những người chủ trương muốn giữ cho cô một huyền thoại.
Cô cũng nhận được không ít thư từ tỏ tình của các “anh tiền tuyến.” Không ít anh em binh sĩ tiền tuyến đi phép về Sài Gòn đã tìm đến đài ở KBC 3168, 2 bis Hồng Thập Tự, gần cầu Thị Nghè, ngang hông Sở Thú, nhưng không bao giờ gặp được Dạ Lan bằng xương bằng thịt.
Chương trình Dạ Lan kéo dài tới ngày tàn cuộc chiến, biến mất vào những ngày miền Nam mất.
Riêng cựu Ðại Tá Trần Ngọc Huyến giải ngũ khoảng năm 1966 và những năm cuối cùng trước khi ra ngoại quốc, ông là giám đốc hãng xăng Esso ở Sài Gòn. Sang Hoa Kỳ năm 1975, ông sống ở Houston, Texas, với một đời sống tương đối lặng lẽ và qua đời vì bệnh tim vào ngày 15 Tháng Mười Một, 2004, hưởng thọ 80 tuổi.
Ðài Phát Thanh Quân Ðội ngày ấy quy tụ nhiều văn nghệ sĩ tên tuổi, từ Bắc di cư vào Nam, phần lớn là các quân nhân đồng hóa như Anh Ngọc, Nhật Bằng, Xuân Tiên, Xuân Lôi, Canh Thân, Nguyễn Ðức, Văn Ðô, Ngọc Bích, và các quân nhân mới tuyển dụng về đài như Nguyễn Triệu Nam (K13 Thủ Ðức), Dzương Ngọc Hoán (K14 Thủ Ðức), Nguyễn Thiệu Hùng (tức nhà thơ Mai Trung Tĩnh, K16 Thủ Ðức), Nguyễn Quốc Hùng (K17 Thủ Ðức), Nguyễn Ngọc Quan (K18 Thủ Ðức), Châu Trị (em rể nhà thơ Tô Thùy Yên), Hoàng Văn Lân và về sau nữa là Dương Phục, Lâm Tường Dũ, Nguyễn Xuân Thiệp và một số quân nhân đồng hóa có chuyên môn như các nhạc sĩ Trần Thiện Thanh, Trần Trịnh, Ðào Duy Tình…
Nhất là sau biến có Mậu Thận 1968, chiến trường trở nên khốc liệt, thời lượng phát thanh của Ðài Quân Ðội từ 12 lên đến 18 tiếng, phần biên tập cũng được tăng cường nhiều nhân viên dân chính, như Yến Tuyết, Bạch Thị Hoàng Oanh…
SOURCE:
https://www.nguoi-viet.com/30-4-2017/huyen-thoai-da-lan/
.
No comments:
Post a Comment