Trận Ban Mê
Thuột diễn ra chỉ trong khoảng 1 tuần lễ ngắn ngủi (từ ngày 10-3 đến
ngày 18-3-1975) nhưng có tầm vóc hết sức quan trọng trong cuộc chiến
kéo dài gần 20 năm. Nó mở màn cho Chiến
dịch Tây Nguyên của phe Cộng sản trực tiếp đưa đến quyết định tai
hại của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu triệt thoái khỏi Vùng II và
gián tiếp tạo ra sự sụp đổ của VNCH vào cuối tháng 4-1975.
Sau khi mất
tỉnh Phước Long (vào đầu tháng 1-1975, mà chính quyền VNCH quyết định
bỏ luôn, không tìm cách đánh chiếm lại như đối với tỉnh Quảng Trị
trong Mùa Hè 1972), các nhà lãnh đạo quân sự của VNCH đều nghĩ và
tin rằng phe Cộng sản sẽ tấn công mạnh ở Vùng II, tại Cao Nguyên Trung
Phần.
Thật ra,
ngay từ trước khi xảy ra trận Phước Long, vào 2 ngày 9 & 10 tháng 12-1974, trong cuộc họp của Hội Ðồng An
Ninh Quốc Gia, diễn ra tại Dinh Ðộc Lập dưới sự chủ tọa của Tổng
Thống Nguyễn Văn Thiệu, để thảo luận về kế hoạch phòng thủ cho năm
1975, Ðại Tướng Cao Văn Viên,
Tổng Tham Mưu Trưởng QLVNCH đã tiên đoán là Cộng sản sẽ không tiến
hành một cuộc tổng tấn công như họ đã làm trong mùa Hè năm 1972, mà
chỉ thực hiện những cuộc tấn công có quy mô lớn, khởi sự tại Vùng
II và thời điểm sẽ là trong tháng 3-1975. Tại Vùng II, ông dự đoán
là họ sẽ tập trung các cố gắng ở phía Bắc của vùng chiến thuật
này, cụ thể là Kontum và phía Bắc của Bình Ðịnh (72). Chính vì vậy,
dự kiến Cộng quân sẽ cắt đứt các quốc lộ chính từ duyên hải lên cao
nguyên, từ cuối tháng 1-1975, BTTM đã cho chuyển lên Pleiku và Kontum
một số lượng rất lớn về lương thực và đạn dược đủ để cho lực
lượng phòng thủ Pleiku và Kontum (ước lượng khoảng 20.000 quân) sử
dụng trong 60 ngày mà không cần tiếp tế (73).
Bản đồ
dưới đây cho thấy rõ sự tập trung phòng thủ dày đặc của QLVNCH ở
phía Bắc của Vùng II (Pleiku và Kontum) vào đầu tháng 3-1975 như sau:
Bản Ðồ Bố
Trí Các Lực Lựợng Phòng Thủ Tại Vùng II
Vào Ðầu
Tháng 3-1975
(Trích từ
trang 149 của sách Black April)
• 3 Liên
Ðoàn Biệt Ðộng Quân (BÐQ) bảo vệ Kontum và 1 Liên Ðoàn BÐQ bảo vệ
Quốc Lộ 14 (nối liền Kontum và Pleiku; chạy thẳng xuống phía Nam, đến
Ban Mê Thuột)
• 2 Trung
Ðoàn 44 và 45 của Sư Ðoàn 23 Bộ Binh bảo vệ Pleiku
• 4 Trung
Ðoàn 40, 41, 42 và 47 của Sư Ðoàn 22 Bộ Binh bảo vệ phía Bắc Bình
Ðịnh và các đèo Mang Giang và An Khê trên Quốc Lộ 19 (nối liền Qui
Nhơn--tỉnh lỵ của Bình Ðịnh với Kontum)
Ðể bảo vệ
Ban Mê Thuột chỉ có Liên Ðoàn 21 BÐQ đóng ở Buôn Hô (một thị trấn nằm
cách Ban Mê Thuột khoảng 40 km về hướng Ðông Bắc), các đơn vị cơ hữu
của tỉnh Darlac và Trung Ðoàn 53 của Sư Ðoàn 23 Bộ Binh. Theo Ðại Tá
Nguyễn Trọng Luật, Tỉnh Trưởng kiêm Tiểu Khu Trưởng Darlac, trên thực
tế, Trung Ðoàn 53, đóng tại Phi trường Phụng Dực (cách Ban Mê Thuột
khoảng 8 km về hướng Ðông), vào lúc đó chỉ gồm có bộ chỉ huy Trung Ðoàn
và 1 Tiểu Ðoàn mà thôi (74).
Khi trận
tấn công Ban Mê Thuột nổ ra vào ngày 10-3-1975, lực lượng hai bên được
bố trí như trong bản đồ sau đây:
Bản Ðồ
Trận Ban Mê Thuột
(Trích từ
trang 157 của sách Black April)
Nhìn vào
bản đồ bên trên, chúng ta thấy rõ là địch quân đã tấn công vào Ban Mê
Thuột từ 5 phía với các lực lượng như sau:
• Từ hướng
Tây Bắc: với Trung Ðoàn 148, thuộc Sư Ðoàn 316
• Từ hướng
Ðông Bắc: với Trung Ðoàn 95B, thuộc Sư Ðoàn 325
• Từ hướng
Ðông Nam: với Trung Ðoàn 149, thuộc Sư Ðoàn 316
• Từ hướng
Tây: với Tiểu Ðoàn 4, thuộc Trung Ðoàn 24, Sư Ðoàn F10
• Từ hướng
Nam: với Trung Ðoàn 174, thuộc Sư Ðoàn 316
Như vậy,
lực lượng chính tấn công Ban Mê Thuột là Sư Ðoàn 316, với 3 Trung Ðoàn
cơ hữu là 148, 149, và 174, tăng cường thêm với 1 trung đoàn của Sư
Ðoàn 325 và 1 tiểu đoàn của Sư Ðoàn F10 và dĩ nhiên, với các đơn vị
pháo binh, chiến xa, và đặc công.
Sư Ðoàn 316
trước đây chỉ hoạt động tại Lào và từ năm 1974 đã được lệnh quay
trở về Bắc Việt. Sư hiện diện của sư đoàn này tại Miền Nam sẽ là
một bất ngờ cho giới tình báo VNCH.
Sau đây
chúng ta cố gắng tìm hiểu sự sắp xếp và chuẩn bị cho cuộc tấn công
của phe Cộng sản và những hoạt động tình báo của hai bên trước khi
cuộc tấn công nổ ra.
Việc
phe Cộng sản quyết định tấn công Ban Mê Thuột thay vì Pleiku một phần
lớn là do họ đã nắm được tin tức về buổi họp của Hội Ðồng
An Ninh Quốc Gia của VNCH vào 2 ngày 9 & 10 tháng 12-1974. Toàn
bộ kế hoạch phòng thủ cho năm 1975 của Ðại Tướng Cao Văn Viên trình
bày tại buổi họp đã được một điệp viên thuộc loại “trường kỳ mai
phục,” làm việc ngay trong văn phòng của Tướng Viên tại BTTM QLVNCH, báo
cáo đầy đủ về Hà Nội (75,76)
Trong khi
đó, nội bộ ban tham mưu của Quân Ðoàn II lại không đồng ý với nhau về
mục tiêu tấn công của phe Cộng sản tại Vùng II: Thiếu Tướng Phạm Văn
Phú, Tư Lệnh Quân Ðoàn II tin rằng họ sẽ tấn công Pleiku, trong khi đó
thì Ðại Tá Trịnh Tiếu, Trưởng Phòng 2 (phụ trách về tình báo) của
Quân Ðoàn II thì lại tin là Cộng quân sẽ tấn công Ban Mê Thuột.
Việc Tướng
Phú không tin vào nhận định của Ðại Tá Tiếu có thể có một số lý
do như sau:
1) Tướng
Phú tin tưởng và dựa vào kế hoạch phòng thủ năm 1975 của BTTM như đã
trình bày trên;
2) Sự tin
tưởng này của Tướng Phú được tăng cường thêm sau buổi họp ngày
18-2-1975 tại Sài Gòn để duyệt lại kế hoạch phòng thủ 1975 này và
chính Tổng Thống Thiệu lưu ý ông việc Cộng quân có thể sẽ đánh
Pleiku; chính vì vậy ông đã một lần nữa, tại buổi họp ngày hôm sau,
19-2-1975, tại Bộ Tư Lệnh Quân Ðoàn ở Pleiku, bác bỏ báo cáo của Ðại
Tá Tiếu về khả năng tấn công Ban Mê Thuột dựa trên những tin tình báo
mới;
3) Khi nhận
chức Tư Lệnh Quân Ðoàn II, Tướng Phú không chọn được những sĩ quan
thân tín của mình mà phải chấp nhận những sĩ quan đang phục vụ trong
bộ tham mưu của Quân Ðoàn (trong đó có Ðại Tá Tiếu).
Về phía
Cộng quân, dựa vào kế hoạch phòng thủ năm 1975 của VNCH mà họ đã
nắm được cộng thêm việc bố trí lực lượng phòng thủ dày đặc của
Quân Ðoàn II ở phía Bắc của Vùng II, họ thấy rõ là Tướng Phú tin
rằng họ sẽ tấn công Pleiku. Do đó họ đã tập trung cố gắng làm mọi
động tác giả để đánh lừa Tướng Phú, làm cho ông tin rằng ông đã
tính toán đúng là họ sẽ đánh Pleiku chứ không phải Ban Mê Thuột.
Nhìn chung,
phe Cộng sản đã lại áp dụng phương thức mà họ đã từng sử dụng
trong lúc chuẩn bị trận Tổng Tấn Công Tết Mậu Thân để đạt được mục
tiêu này.
Phương thức
đó gồm 2 phần:
1) Bảo mật
tối đa về mục tiêu thật của trận tấn công là Ban Mê Thuột;
2) Thực
hiện môt số động tác giả để đánh lừa đối phương khiến cho đối phương
tin là mục tiêu thật của trận tấn công sẽ là Pleiku-Kontum.
Bảo mật:
Về phương
diện bảo mật, rút kinh nghiệm từ trận Mậu Thân, mục tiêu Ban Mê Thuột
của trận tấn công được giữ kín tối đa. Các tư lệnh tại mặt trận
chỉ được biết vào cuối tháng 1-1975, và tư lệnh các đơn vị sẽ tham
gia tấn công chỉ được thông báo từ đầu tháng 2-1975. Hà Nội cũng
quyết định giữ nguyên các đơn vị đang có mặt ở phía Bắc của Vùng II
(Pleiku-Kontum) là các Sư Ðoàn 2, Sư Ðoàn 3, Sư Ðoàn F10 và 2 Trung Ðoàn
độc lập 25 và 95A, và ra lệnh cho các đơn vị đó tăng cường các hoạt
động đe dọa vùng này.
Trong khi
đó, các đơn vị sẽ tham gia tấn công Ban Mê Thuột đều là các đơn vị
trừ bị đang đóng quân tại Lào hay tại Bắc Việt được bí mật di
chuyển vào các vị trí chung quanh Ban Mê Thuột để chuẩn bị tấn công.
Sư Ðoàn
316, đơn vị chủ lực của trận tấn công vào Ban Mê Thuột, trước kia chỉ
hoạt động tại Lào, sau đó được điều dộng trở về Miền Bắc, đã nhận
được lệnh di chuyển vào Nam vào ngày 15-1-1975, nhưng để lại bộ phận
truyền tin tại Miền Bắc để tiếp tục gửi đi các báo cáo nhằm đánh
lừa các đơn vị SIGINT của QLVNCH (77)
Ðánh lừa:
Ðầu tháng
2-1975, một đơn vị của Sư Ðoàn 22 Bộ Binh QLVNCH bắt được 1 binh sĩ
Bắc Việt tại một địa điểm ở phía Tây tỉnh Bình Ðịnh gần đèo An
Khê. Qua thẩm vấn được biết binh sĩ này đã tháp tùng viên tư lệnh
của Sư Ðoàn 3 Bắc Việt đi thám sát đèo An Khê. Trong mình binh sĩ này
có giữ một bản đồ ghi rõ các địa điểm mà Sư Ðoàn 3 dự định sẽ
đóng chốt để cắt đứt Quốc Lộ 19 là con đường huyết mạch nối liền
Qui Nhơn (tỉnh lỵ của tỉnh Bình Ðịnh) với Pleiku.
Cùng lúc
đó, Phòng 2 của Quân Ðoàn II cũng bắt được tin Sư Ðoàn 968 Bắc Việt
đang đóng tại Lào đã di chuyển sang lãnh thổ VNCH. Tướng Phú tin rằng
Cộng quân đang chuẩn bị tấn công Pleiku, và ông đã ra lệnh cho Trung
Ðoàn 47 của Sư Ðoàn 22 Bộ Binh đến trấn giữ đèo An Khê (78).
Lý do Trung
Ðoàn 47 được giao cho nhiệm vụ này vì vị sĩ quan Trung Ðoàn Trưởng,
Trung Tá Lê Cầu, là người rất quen thuộc địa hình vùng đèo An Khê vì
ông đã từng chiến đấu tại đây trong trận Tổng Tấn Công Mùa Hè 1972.
Trong suốt tháng 2-1975, các đơn vị Cộng quân hiện diện trong vùng liên
tục pháo kích Kontum và Pleiku cũng như đánh phá các chốt bảo vệ
đèo An Khê trên Quốc Lộ 19 của Trung Ðoàn 47 (79).
Các đơn vi
này do 2 Sư Ðoàn F10 và 320 để lại để thực hiện kế hoạch nghi binh,
còn toàn bộ 2 sư đoàn này đã di chuyển xuống phía Nam để chuẩn bị
tấn công Ban Mê Thuột. Tất cả những hoạt động này của địch làm cho
Tướng Phú càng thêm tin là Pleiku sẽ là mục tiêu chính của cuộc tấn
công sắp tới của Cộng quân.
Giữa tháng 2-1975, trong một
cuộc phỏng vấn dành cho ký giả Nguyễn Tú của báo Chính Luận, Tướng
Phú đã nói ra tất cả những gì ông suy nghĩ và phân tích về cuộc
tấn công sắp tới của địch. Ṓng tin rằng địch sẽ sử dụng một lực
lượng cấp sư đoàn để cắt đứt Quốc Lộ 19 trước khi tấn công Pleiku (80).
Ngày 18-2-1975, Tướng
Phú về Sài Gòn dự phiên họp với các tướng tư lệnh quân đoàn do Tổng
Thống Thiệu triệu tập để duyệt lại kế hoạch phòng thủ cho năm 1975.
Tại phiên họp này, chính Tổng
Thống Thiệu tái xác định khả năng địch có thể tấn công Pleiku ở
Vùng II. Ðiều này càng làm cho Tướng Phú thêm tin tưởng là ông đã
nghĩ đúng về mục tiêu tấn công sắp tới của địch quân (81).
Do đó, ông
đã một lần nữa bác bỏ nhận định của Ðại Tá Tiếu về khả năng địch
sẽ tấn công Ban Mê Thuột tại phiên họp của ban tham mưu Quân Ðoàn II ở
Pleiku vào ngày hôm sau, 19-2-1975.
Ðầu tháng 3-1975, trước
một số tin tình báo về các hoạt động của địch chung quanh Ban Mê
Thuột làm Tướng Phú có phần nao núng.
Ngày 4-3-1975, ông ra
lệnh cho Trung Ðoàn 45 của Sư
Ðoàn 23 Bộ Binh di chuyển về Ban Mê
Thuột. Việc di chuyển này sắp bắt đầu thì vào lúc 2 giờ trưa
cùng ngày, Bộ Tư Lệnh Quân Ðoàn II tại Pleiku bị địch quân pháo kích,
Tướng Phú ra lệnh hủy bỏ việc chuyển quân này (82).
Cùng ngày
địch quân tấn công dữ dội vào các đơn vị của Trung Ðoàn 47 và cắt
đứt Quốc Lộ 19 tại hai nơi. Tướng Phú tin chắc là địch quân đã bắt
đầu chiến dịch tấn công vào Pleiku.
Việc
chuyển quân của Sư Ðoàn 316 từ Bắc vào Nam cũng như của Sư Ðoàn 968
từ Lào sang Việt Nam, mặc dù được ngụy trang rất kỹ như đã trình bày
bên trên, sau cùng vẫn bị SIGINT của QLVNCH phát hiện. Sau khi phân tích
tín hiệu, và đánh giá, Phòng 7
BTTM QLVNCH nhận định là Cộng quân sẽ tấn công Ban Mê Thuột.
Ngày 7-3-1975, 3 ngày
trước khi trận Ban Mê Thuột nổ ra, Chuẩn Tướng Phạm Hữu Nhơn, Trưởng
Phòng 7, BTTM QLVNCH, cùng với Tom Glenn là Trưởng đơn vị của Cơ Quan An
Ninh Quốc Gia (National Security Agency – NSA) của Hoa Kỳ tại Việt Nam,
đã bay lên Pleiku để đích thân báo cho Thiếu Tướng Phú về nhận định
của Phòng 7 là Cộng quân sẽ tấn công Ban Mê Thuột (cuộc họp này có
mặt cả Ðại Tá Trịnh Tiếu, Trưởng Phòng 2 của Quân Ðoàn 2) nhưng
Tướng Phú vẫn không tin (83).
Ngay cả
vào lúc 10 giờ sáng ngày 9-3-1975,
sau khi Thuần Mẫn, thuộc tỉnh Phú
Bổn, đã mất và Ðức Lập, thuộc tỉnh Quảng Ðức cũng đã bị chiếm,
ông bay xuống Ban Mê Thuột để họp với các đơn vị trưởng tại đây để
duyệt xét tình hình, Tướng Phú vẫn còn tiếp tục nghĩ và tin là
tất cả chỉ là nghi binh. Ông vẫn chờ cuộc tấn công vào Pleiku, một
cuộc tấn công chẳng bao giờ xảy ra.
Sáng sớm ngày hôm sau,
10-3-1975, trận tấn công vào Ban Mê Thuột nổ ra và chỉ trong 2 ngày
toàn bộ thị xã này đã lọt vào tay Cộng quân.
Kết luận:
QLVNCH thua
trận Ban Mê Thuột không phải vì tình báo yếu kém mà rõ ràng là do
Tướng Phú, Tư Lệnh Quân Ðoàn II bị định kiến quá nặng nề, Tuy nhiên,
nghĩ cho cùng, với trách nhiệm phải bảo vệ một lãnh thổ quá rộng
lớn như thế (gồm tất cả 12 tỉnh, 7 tỉnh cao nguyên là Kontum, Pleiku,
Phú Bổn, Darlac, Quảng Ðức, Lâm Ðồng, Tuyên Ðức và 5 tỉnh duyên hải
là Bình Ðịnh, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận), thì
Quân Ðoàn II, chỉ với 2 sư đoàn bộ binh (22 và 23) cùng một số liên
đoàn BÐQ, cũng khó mà đương đầu nổi với một lực lương địch quân đông
gấp 3,4 lần với các Sư Ðoàn 2, 3, F10, 968, 316, 320, và 325, và 1 số
trung đoàn độc lập.
Một bằng
chứng rõ ràng là việc phản công tái chiếm Ban Mê Thuột đã không thể
thực hiện được. Và đó là một trong những lý do đưa đến quyết định
triệt thoái Quân Ðoàn II rất tai hại của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu
tại phiên họp định mệnh ngày 14-3-1975 tại Cam Ranh.
Thay Lời Kết
Không thể
phủ nhận được vai trò hết sức quan trọng của tình báo trong Chiến
Tranh Việt Nam, cũng như trong bất cứ cuộc chiến tranh nào. Và vì
thế, dĩ nhiên, các quân đội của các phe lâm chiến đều phải tổ chức
một hệ thống tình báo thật đầy đủ và tinh vi để có thể nắm được
ý đồ và mục tiêu của đối phương cũng như che dấu và đánh lừa đối
phương về ý đồ, mục tiêu của mình. Trong Chiến Tranh Việt Nam, VNCH và
Ðồng Minh Hoa Kỳ đã tổ chức được một hệ thống tình báo rất hữu
hiệu. Rất tiếc, trong một số trận đánh quan trọng, các cấp chỉ huy
tình báo và quân sự của VNCH và Hoa Kỳ, vì định kiến quá nặng nề,
đã không tin tưởng vào chính hệ thống tình báo của mình, và vì thế
đã thất bại, không nắm được ý đồ và mục đích của địch quân.
GHI CHÚ:
72. Veith, George J., Black April: the fall of
South Vietnam, 1973-1975. New York: Encounter Books, 2012. Tr. 116-117.
73. Veith,
George J., sđd, tr. 118.
74. Nguyễn
Trọng Luật, Nhìn lại trận đánh Ban Mê Thuột 1975, tài liệu trực
tuyến, có thể đọc toàn văn tại địa chỉ Internet sau đây:
http://googletienlang2014.blogspot.ca/2015/03/ai-ta-nguy-nguyen-trong-luat-nhin-lai.html
75. Veith,
George J., sđd, tr. 124-125.
76. Giải
mật về điệp viên H3: người khiến CIA kinh ngạc, tài liệu trực tuyến,
có thể đọc toàn văn tại địa chỉ Internet sau đây:
http://www.tienphong.vn/hanh-trang-nguoi-linh/giai-mat-ve-diep-vien-h3-nguoi-khien-cia-kinh-ngac-854914.tpo
77. Veith,
George J., sđd, tr. 131.
78. VEith,
George J., sđd, tr. 136-137.
79. Chiến
dịch Tây Nguyên, tài liệu trực tuyến, có thể đọc toàn văn tại địa
chỉ Internet sau đây: https://vi.wikipedia.org/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_T%C3%A2y_Nguy%C3%AAn#Nghi_binh
80. Nguyễn
Tú, “Trận đấu trí tại Tây Nguyên,” Chính Luận, số, ra ngày 18-2-1975,
tr. 1, 3, 6.
81. Veith,
George J., sđd, tr. 143.
82. Nguyễn
Trọng Luật, tài liệu trực tuyến đã dẫn.
83. Veith,
George J., sđd, tr. 148, 150.
Source:
https://phong7bttm.blogspot.com/2019/03/tran-ban-me-thuoc-thang-3-nam-1975.html
.
No comments:
Post a Comment