BBC Tiếng Việt
17 tháng 5
2015
Tướng Lê
Minh Đảo (trái) và Trung tá Hải quân Hoa Kỳ Nguyễn Anh Tuấn nói chuyện với Nguyễn
Hùng của BBC
J'ai quitté
mon pays
J'ai quitté
ma maison
Ma vie, ma
triste vie
Se traîne
sans raison
Tạm dịch:
Tôi đã rời bỏ
đất nước tôi,
Tôi rời bỏ
ngôi nhà tôi,
Cuộc đời, cuộc
đời buồn của tôi,
Lê thê chẳng
phương cớ gì...
Tướng Lê
Minh Đảo, cựu Tư lệnh nổi tiếng của Sư đoàn 18 của miền Nam tới tháng Tư 40 năm
về trước cất tiếng hát (phút 31'30 trong video này) một trong những bài ông hay
hát trong 17 năm đi 'cải tạo' ở các trại giam khác nhau trên khắp đất nước Việt
Nam sau 30/4/1975.
Khi đó chúng
tôi đang ngồi bên dòng sông Connecticut êm đềm vào một chiều đầu tháng Năm. Tướng
Lê Minh Đảo vừa có những chuyến đi các bang ở Hoa Kỳ để nói chuyện nhân 30/4.
Đối với ông,
sau ngày đó đất nước của ông đã không còn.
Trong thời
gian đi cải tạo, Tướng Đảo cũng sáng tác nhạc phẩm 'Nhớ mẹ' mà đáng ra tôi phải
đề nghị ông hát nhưng lúc đó không nhớ ra.
Cùng tham
gia câu chuyện là Trung tá Hải quân Hoa Kỳ Nguyễn Anh Tuấn, người đã giúp thu xếp
cuộc gặp và lái xe chừng hai tiếng rưỡi đưa tôi từ New York xuống Connecticut để
gặp vị cựu Tư lệnh của Sư đoàn 18.
Tướng Đảo,
người theo Công giáo trong thời gian bị giam cầm, bỏ buổi đi lễ nhà thờ Chủ Nhật
để ở nhà chờ chúng tôi.
Trong bữa
cơm tối sau đó, ông Đảo cũng kể lại câu chuyện ông tới với tôn giáo như thế nào
vào khi mà ông có nhiều điều muốn làm nhưng lại đang bị giam cầm.
Vợ ông và
chín người con cũng ở lại Sài Gòn cùng ông và hết sức vất vả trong cuộc sống.
Ông nói thời gian đầu khi đi cải tạo, ông đã đọc bằng hết hai cuốn kinh Cựu ước
và Tân ước, vốn do một bạn tù mang vào chót lọt, dù mắt ông bị giảm thị lực
đáng kể do một dây thần kinh điều khiển mắt bị đứt.
Giã từ miền
Nam tang tóc con sống trầm luân kiếp sống lưu đày
Hàng đêm con nghe thương tiếc
xót xa đắng cay dâng ngạt tháng ngày
(Ca từ trong
bài Nhớ Mẹ của Tướng Lê Minh Đảo)
Từ đó, ông
nói, ông âm thầm cầu mong Thiên Chúa cho gia đình ông có thể vượt biên thoát khỏi
điều mà ông coi là "địa ngục" ở Việt Nam lúc bấy giờ.
Tướng Đảo
nói ông có cảm giác lời khẩn cầu của ông được đền đáp khi vợ ông và chín người
con vượt biên chót lọt hồi năm 1979.
Khi được đưa
trở lại trại giam tại Sài Gòn hồi đầu những năm 1990, ông nói, ông lại thấy may
mắn khi được giam cạnh phòng với một số cha tuyên úy.
Vị Tướng mà
lúc đó người gầy tới mức có thể bò qua khe hở giữa tường và mái nhà, đã sang buồng
giam của các cha tuyên úy để được làm lễ cho ông chính thức nhập đạo.
Ông nói gặp
được các cha là ông đã mừng và giá như lúc đó là cha Tin Lành thì ông cũng đã
theo Tin Lành.
Nhưng cuối
cùng ông đã theo Công giáo, đạo mà trong lúc ông ở tù nhiều người con ông cũng
theo đúng đạo này khi cô con gái út của ông mắc bệnh thâp tử nhất sinh trên đường
vượt biên.
Tác giả của
ca khúc 'Nhớ Mẹ' nói lời cầu nguyện của ông có thể gặp người mẹ đau ốm cũng
thành hiện thực khi ông được trả tự do hồi năm 1992 và tự tay chăm sóc mẹ già
vài tháng trước khi bà mất và trước khi ông được các con bảo lãnh sang Hoa Kỳ.
'Kiếp sống
lưu đày'
Bài ' Nhớ Mẹ'
mà ông đồng sáng tác cùng Đại tá Đỗ Trọng Huề khi đi cải tạo có những câu:
"Những
chiều buồn trên đất Bắc con hướng về Nam con nhớ mẹ nhiều
"Mẹ ơi
bao nhiêu năm tháng cứ trôi cứ trôi cho bạc mái đầu
"Không
gian rưng rưng như sắp đứt
"Gió về
nghẹn ngào như tiếng nấc
"Còn
đâu quê hương hoa gấm thơm làn tóc."
Tướng Đảo, ảnh
chụp khi ông còn trẻ, đồng sáng tác bài "Nhớ Mẹ"
trong thời gian 17 năm đi cải tạo
Trong ca
khúc ông cũng nói về những năm "đi đày" của mình trong các trại cải tạo:
"Giã từ
miền Nam tang tóc con sống trầm luân kiếp sống lưu đày
"Hàng
đêm con nghe thương tiếc xót xa đắng cay dâng ngạt tháng ngày
"Trăng
sao tin yêu ai dối trá
"Đất trời
hiền hòa ai đốt phá
"Và đem
thê lương che kín núi sông này"
Ông Đảo nói
trong những năm đi cải tạo có cán bộ cộng sản hỏi ông rằng ông suy nghĩ gì khi
gây nhiều tổn thất "cho cách mạng" trong những trận đánh ông chỉ huy.
Vị Tướng nói
ông hỏi lại rằng "Nếu một người tướng bên các anh trái lệnh thì các anh xử
lý thế nào? Và chúng tôi không đem quân ra đánh miền Bắc mà các anh cho quân
vào chiếm miền Nam," ông nói.
'Tị nạn cộng sản'
Tướng Đảo
nói nhân phẩm và quyền con người của người dân miền Nam đã mất sau 30/4/1975
khiến họ phải "tìm con đường sống trong cái chết" bằng cách liều mình
vượt biển trong giai đoạn mà người ta nói "nếu cột đèn có chân nó cũng
đi".
Ông nói:
"Người tỵ nạn cộng sản ở khắp thế giới bây giờ, họ thành một cộng đồng bây
giờ cũng trên ba triệu rồi."
"Có thể
nói rằng một triệu [quân, dân, cán, chính bị đi cải tạo]. Tôi nói một triệu tại
sao? Cái phần tụi tôi là mấy trăm ngàn đi đày ra ngoài Bắc. Còn tầng địa
phương, xã, ấp này kia, nghĩa là nói tóm lại trung ương có chỗ giam của trung
ương, địa phương có chỗ giam địa phương, rồi xã ấp có chỗ giam của xã ấp. Tất cả
... những người nào mà họ thấy là có thể nguy hiểm cho chế độ [có thể lãnh đạo
một cuộc nổi dậy có thể của những người dân phẫn uất vì sự hà khắc của cuộc sống
mới] là họ giam."
"Cái mà
đau buồn nhất hiện thế hệ bây giờ là con người Việt Nam đã mất, cái văn hóa Việt
Nam cũng mất hết tất cả. Bây giờ mình dòm thấy chúng ta xuống cấp, ngoài vấn đề
kinh tế xuống cấp mình không nói, con người cũng xuống cấp, văn hóa cũng xuống
cấp nữa. Cái đó là cái hậu quả của 30/4."
Khi được hỏi
người cộng sản đã được gì trong cố gắng "cải tạo" của họ, ông Đảo
nói:
"Nói cải
tạo để dùng cái mỹ từ cho nó đẹp chứ đi đày tụi tôi chứ cải tạo cái gì?
"Sự thật
là ai cải tạo ai? Bây giờ phải nói rằng trình độ tụi tôi với tất cả cuộc sống của
tụi tôi có cần những người cải tạo để đưa tụi tôi từ một [mức] con người biết đầy
đủ tất cả nhân phẩm xuống thành con thú vật đâu?
"Nếu cải
tạo cái đó thì tôi đồng ý, nghĩa là đày đọa tụi tôi thành con người vô tri, con
người như con thú vật...
"Họ
tiêu diệt chúng tôi rất là tinh vi. Thế giới không biết được đâu.
Nhìn qua
Polpot thấy giết, tắm máu này kia, không, Việt Nam ở ngoài nhìn không thấy tắm
máu. Nhưng thật sự máu chúng tôi ... từ trong cơ thể rỉ xuống chân, nó nhiễm xuống
đất nó lan tràn mà không thấy hết.
Tướng Lê
Minh Đảo
"Nhìn
qua Pol Pot thấy giết, tắm máu này kia, không, Việt Nam ở ngoài nhìn không thấy
tắm máu.
"Nhưng
thật sự máu chúng tôi ... từ trong cơ thể rỉ xuống chân, nó nhiễm xuống đất nó
lan tràn mà không thấy hết.
"Chết,
chết đủ cách hết. Đói rét, đói chết, bệnh tật chết, bị hành hạ về lao động chết.
"Rồi nội
thời tiết khắc nghiệt, không có cho tụi tôi một cái gì [chống lạnh] nữa.
"Tôi ngủ
phải lấy nhật trình, cái giấy báo đó, tôi quấn quanh mình tôi vì hồi đi ra họ
nói đi một tháng, không mang đồ lạnh gì hết cả.
"Rồi
đem ra gặp miền Bắc khắc nghiệt ... chúng tôi kiếm từ cái giẻ rách bố tời chúng
tôi lót.
"Mà
chưa nói còn cái ăn nữa. Cái ăn thì biết rồi, đói. Và cái đói có thể làm con
người ta sanh ra đủ thứ bệnh tật...
"Chưa kể
đến vấn đề lao động, lao động khổ sai. Lao động khổ sai chưa đủ. Về, thay vì chẳng
hạn như họ đuối [sức] rồi...., để họ nằm họ nghỉ mai tiếp tục làm kiếp con trâu
nữa.
"Nhưng
không, dựng dậy bắt kiểm điểm, học tập, ngày làm không tốt, cái này, cái kia
làm cho tụi tôi đuối sức hết chọi để rồi chỉ còn ngủ được vài tiếng đồng hồ, lả
người ra, rồi mai tiếp tục cuộc sống như vậy.
"Đó là
cuộc sống của chúng tôi trong những trại cải tạo như vậy."
'Nhà tù lớn'
Cựu Tư lệnh
Sư đoàn 18 nói gia đình của các cựu sỹ quan Việt Nam Cộng hòa cũng chịu chung cảnh
khốn khó của thân nhân bị đi cải tạo.
"Đâu phải
tụi tôi ở tù không, vợ con ở nhà cũng ở tù," ông Đảo nói.
"Tụi
tôi ở nhà tù nhỏ còn dân chúng ở ngoài ở nhà tù lớn.
"Họ
dùng hay lắm, tôi nói [họ] tinh vi thế này.
Cộng sản
[đòn] tâm lý giỏi lắm... nhưng mà họ dùng cái cao siêu tâm lý của họ để khống
chế con người và dùng con người cho họ chứ không phải là dùng tâm lý để nâng con
người [lên].
Tướng Lê
Minh Đảo
"Nói với
vợ 'Chị ngoài này ráng đi vùng kinh tế mới, ráng lao động vì chị ảnh hưởng tới ảnh
... nếu chị bên đây chị không tốt là anh ấy không được ra.
"Còn đối
với chúng tôi trong kia 'Các anh phải lao động tốt, học tập tốt này kia, có như
vậy mới sớm trở về với gia đình...
"Cộng sản
[đòn] tâm lý giỏi lắm... nhưng mà họ dùng cái cao siêu tâm lý của họ để khống
chế con người và dùng con người cho họ chứ không phải là dùng tâm lý để nâng
con người [lên].
"Đối với
họ dân là kẻ thù mà, dân miền Bắc cũng vậy chứ không chỉ dân miền Nam. Chỉ có họ
và gia đình họ [là quan trọng] thôi.
"Họ làm
điều xấu xa họ nhìn trong kiếng họ thấy mặt của họ nhưng họ tưởng cái mặt người
khác.
'Thương dân miền Bắc'
Tướng Đảo
nói ông và những người bị tù đày ý thức được chuyện chỉ một nhóm nhỏ lãnh đạo
Việt Nam phải chịu trách nhiệm về những gì xảy ra sau 30/4 và người dân miền Bắc
"đáng thương hơn" người dân miền Nam.
"Khi
chúng tôi ở tù chúng tôi có nhận thức rất rõ ràng. Chúng tôi thương tất cả đồng
bào ở ngoài Bắc.
"Chúng
tôi thương, chúng tôi thấy những bà già, hỏi ra nhỏ tuổi hơn tôi, lúc đó tôi bốn
mấy tuổi, mà già, cằn cỗi như bà già trong miền Nam sáu, bảy chục tuổi, trên
vai nặng đi trên triền núi vác những thân chuối về cho heo ăn. Nước nóng thế
này, xuống phỏng thế này... tôi thấy thương quá.
Chúng tôi
không quên những gì người cộng sản đày đọa chúng tôi. Không quên nhưng mà không
thù... Trả thù suốt đời này đời kia làm sao chúng ta xây dựng được đất nước.
Tướng Lê
Minh Đảo
"Tới
bây giờ tôi về nhà vợ tôi hỏi tôi tại sao anh thương dân miền Bắc hơn dân miền
Nam, tôi nói 'Dân miền Bắc đáng thương lắm, họ đau khổ lắm, họ đau khổ hơn
mình, họ đau khổ nhiều hơn mình hơn 20 năm trong chế độ cộng sản. "Một người
cộng sản đã nói với chúng tôi thế này: 'Các anh biết các anh thua, tại sao các
anh thua không? Không phải tại Mỹ bỏ cái gì hết cả. Là tại anh không dám cầm
súng anh bắn vô dân anh. Còn tụi tôi có chuyện [cần] làm chúng tôi vẫn phải bắn'...
"Còn
quân đội tụi tôi có tính nhân bản rất cao. Tại sao dân chúng cứ chạy theo tụi
tôi không à, giải phóng tới đâu mà sao không chạy ngược ra Bắc... đó là tính
nhân bản, người dân người ta biết ai thương họ.
"Chúng
tôi không quên những gì người cộng sản đày đọa chúng tôi. Không quên nhưng mà
không thù...
"Trả
thù suốt đời này đời kia làm sao chúng ta xây dựng được đất nước."
Mặc dù vậy
ông nói ông sẽ chỉ quay về khi đất nước có chế độ "biết thương dân, lo cho
dân". Vị Tướng của Việt Nam Cộng hòa trước đây nói trách nhiệm về những
sai lầm ở Việt Nam sau 30/4 có thể quy về cho "một số nhỏ" lãnh đạo.
"Kể cả
những anh em vác súng gác chúng tôi, là công an, họ là người trẻ tuổi không biết
gì hết cũng là nạn nhân hết," ông nói.
"Chúng
tôi quy trách nhiệm chỉ một số ở trên kia còn toàn dân đều bị sự áp bức, bị đè,
bị khống chế để làm công việc đó."
Miền Nam 'không thua'
Nói về Cuộc
chiến Việt Nam, Tướng Đảo nói chuyện Mỹ bỏ miền Nam trong khi Liên Xô và Trung
Quốc tiếp tục hỗ trợ miền Bắc thì chuyện Sài Gòn sụp đổ là sự sắp xếp của những
cường quốc lớn.
"Tôi
không bao giờ tôi có sự suy nghĩ là dân miền Nam thua. Cũng như tôi không bao
giờ trong tư tưởng tôi tôi nghĩ là quân lực Việt Nam Cộng hòa tụi tôi thua.
"Cái
ván cờ này thua nói thật ra là cái ván cờ của vấn đề của những thế lực ở trên sắp
xếp bắt bọn tôi phải thua để cho Cộng sản nắm.
"Nhưng
mà tôi nói thật thua chiến tranh vừa rồi anh biết ai không?
Ông Đảo nói các cường quốc lớn đã quyết định kết cục cuộc chiến Việt Nam
Ông Đảo nói các cường quốc lớn đã quyết định kết cục cuộc chiến Việt Nam
"Tất cả
nhân dân hai miền Nam, Bắc chúng ta đều thua cả. Thắng chăng, Tàu cộng nó thắng.
"Tàu cộng
nó thắng vì giờ anh thấy đất nước mình... tôi cứ hình dung là một con nai và một
con trăn gió.
"Con
trăn gió là thằng cộng sản Tàu, còn con nai là Việt Nam mình bây giờ.
"Con
trăn gió đã nuốt phân nửa con nai tới cái lưng [hồi] năm 1954.
"Rồi 1975
tới giờ nó nuốt tận cổ con nai rồi.
"Bây giờ
con nai chỉ còn ló cái đầu và cái sừng ngáp ngáp thế này thôi.
"Tàu nó
bất chiến tự nhiên thành.
"Tàu họ
không bao giờ nghĩ rằng họ buông tha nước Việt Nam cả, hễ có dịp là họ đô hộ,
thống trị, biến chúng ta thành một tỉnh, quận gì của họ...
"Cộng sản
không muốn cũng không được ... họ dùng thái thú Việt Nam họ cai trị."
Tướng Đảo
nói thêm ông bi quan về Việt Nam hiện nay:
"Nước
Việt Nam bây giờ mất rồi. Đối với tôi là người chiến lược tôi nói mất.
"Biển,
Biển Đông, Trường Sa, Hoàng Sa họ nắm, muốn đi đâu thì đi.
Cựu Tướng Lê
Minh Đảo
"Cái
hông, cái mái hiên của mình là Lào và Campuchia, những nước bạn mình, bây giờ họ
khống chế hết tất cả, họ đi ra, đi vô, đường họ xuyên tất cả.
"Anh
dòm thấy không, 50 cây số sáu tỉnh Cao Bắc Lạng có bao nhiêu chục năm họ làm gì
trong đó, họ đặt cái gì trong đó làm sao ai biết.
"Rồi điểm
cao, nóc nhà của mình ở Tây Nguyên là bauxite, anh vô đó là công nhân hay là
lính, đối với tôi là lính...
"Tĩnh
thì di dân, động thì di binh, tất cả những cái đó nó nổ toang ra thì chúng ta
biết.
"Tôi
nói sơ những công trình kiến thiết từ đập, từ nhà máy, từ cái này kia cho Trung
Cộng thầu.
"Nó lo
lót cho tất cả những tay cán bộ ăn để được thầu.
"Tôi là
nhà quân sự tôi nói ở trong cái vách đó, cái đập nước, họ để bao nhiêu trái mìn
biết không.
"Những
trái mìn nổ... nếu có chuyện gì họ bấm mìn nổ [từ xa] làm sao anh biết được.
"Rồi
bây giờ gián điệp họ được quyền đi đầy trong nước không ai kiểm soát hết, họ đi
họ vẽ điểm trọng yếu này kia..."
Đốt sách trẻ con
Trong khi Tướng
Đảo đi cải tạo, Trung tá Nguyễn Anh Tuấn khi đó còn nhỏ. Nhưng ông cũng không
giấu được sự xúc động khi nhớ về chuyện những cuốn truyện tranh của tuổi thơ
ông đã bị lấy đem đi đốt (phút thứ 9'30 trong video).
Trung tá
Nguyễn Anh Tuấn mới đây đã quay lại Việt Nam và đi ngang qua ngôi nhà trước đây
của gia đình
Ông nhớ lại:
"Lúc 30 tháng Tư, tôi 10 tuổi, ba tôi cũng phục vụ trong Quân đội Việt Nam
Cộng hòa.
"Ông kể
lại sau khi ông cải tạo thì nghĩ rằng sau khi đất nước thống nhất lại thì sẽ có
cơ hội để mà tiến thân nên ông đã quyết định ở lại sau năm 1975.
"Sau
hai năm rưỡi trong tù cải tạo ba tôi trở về thì ông không kể nhiều. Những gì
tôi hiểu về sự đau khổ của bậc cha mẹ, chú bác là những sách vở, rồi nói chuyện
với những chú bác mà họ có thể cởi lòng ra để kể ra như Thiếu tướng [Đảo] đây.
Tôi vẫn nhớ
ngày [người ta] tới nhà tôi lấy những cuốn sách những comic books [truyện
tranh] lúc tôi còn nhỏ để đem đi đốt.
Trung tá Hải
quân Hoa Kỳ Nguyễn Anh Tuấn
"Tôi vẫn
nhớ những ngày phải đứng ở ngoài đường, đứng xếp hàng để mua đồ ăn cơm độn.
"Tôi vẫn
nhớ ngày [người ta] tới nhà tôi lấy những cuốn sách những comic books [truyện
tranh] lúc tôi còn nhỏ để đem đi đốt.
"Tới
mãi năm 1978, sau khi ba tôi ra khỏi tù năm 1977, đã vượt biên ra tới Mã Lai rồi
định cư ở thành phố Buffalo, New York. Thì tôi sống bên đây cũng ba mấy năm rồi."
Tương lai
Nhìn về những
năm trước mắt và đường hướng cho tương lai của Việt Nam, Trung tá Tuấn nói:
"Thế hệ
của tụi tôi thấy đất nước mình cái sự đau khổ quá nhiều rồi.
"Nên
anh chị em trong thế hệ một rưỡi này thì anh chị em tôi nghĩ là mình phải mở ra
chương mới coi tương lai thế nào."
Ông Tuấn nói
ông lạc quan về tương lai của Việt Nam và hy vọng trong 20-30 năm tới hàng vạn
người từng du học ở Hoa Kỳ và những nước phát triển khác sẽ đưa Việt Nam đi lên
nhanh hơn nhiều so với hiện nay.
Trung tá
đương nhiệm trong Hải Quân Hoa Kỳ nói kinh nghiệm từ các nước khác cho thấy Việt
Nam sẽ phải có một ủy ban sự thật và hòa giải để những sai lầm trong quá khứ có
thể được nhìn nhận thẳng thắn và trên tinh thần bao dung.
Trung tá
Nguyễn Anh Tuấn (phải) nói ông lạc quan về tương lai của Việt Nam
trong dài hạn
Ông cũng nói
cần có sự ân huệ đối với những sai lầm của các nhà lãnh đạo trước đây và cả hiện
nay để đi tới một sự hòa giải thật sự và Việt Nam có sự đoàn kết rộng rãi.
Tướng Đảo
nói ông tôn trọng suy nghĩ của các thế hệ sau này nhưng khẳng định họ không thực
sự hiểu người cộng sản.
Dù ông nói
ông không thù những người đã tiến chiếm Việt Nam Cộng hòa và "đày"
ông tới hơn 17 năm, dường như ông không chấp nhận một Việt Nam với sự tồn tại của
những người cộng sản.
Đối với ông
những người cộng sản tốt là những người "cộng sản phản tỉnh" như Tướng
Trần Độ, nhạc sỹ Tô Hải, hay cựu quan chức Mặt trận Tổ Quốc Lê Hiếu Đằng.
Trong những
ngày ở thủ đô Washington của Hoa Kỳ, tôi đã đi trên những xa lộ mang tên Tổng
thống Jefferson Davis và cả viên tướng nổi tiếng Robert Lee của miền Nam, bên
thua cuộc trong nội chiến Hoa Kỳ, vốn khiến hơn 360.000 người miền Bắc và gần
260.000 người miền Nam thiệt mạng, cách đây tròn 150 năm. Những lá cờ của Nam
Hoa Kỳ trước đây vẫn tung bay ở bang Virginia, bang ranh giới Nam Bắc khi xưa,
nằm ở ngay sát thủ đô.
Cờ của miền
Nam, bên thua trận trong nội chiến khiến hơn 600.000 người chết cách đây 150
năm, tung bay gần thủ đô Washington.
Chuyện đó đối
với Việt Nam có lẽ còn quá xa vời nhưng hòa hợp và hoà giải sẽ có ý nghĩa hơn nếu
những người như Tướng Đảo cảm thấy họ thoải mái khi trở lại quê hương.
Ông nói điều
ông đòi hỏi không phải là sự khôi phục lại một chế độ đã mất mà là các quyền thực
sự cho những người đang sống ở chính Việt Nam.
Quý vị có thể
theo dõi toàn bộ phỏng vấn với Tướng Lê Minh Đảo và Trung tá Nguyễn Anh Tuấn
trên kênh YouTube của BBC Tiếng Việt.
No comments:
Post a Comment